language

Tel: (0098) 21-88338783   &    (0098) 21-42269               Mobile: (0098) 910-2250721

Image

استئوپروز بیماریی است که به افزایش قابل توجه ریسک شکستگی های استخوانی منجر می شود . عواقب این شکستگی ها می تواند به شکل بستری شدن در بیمارستان ، بی حرکتی و کاهش کیفیت زندگی باشد . از سوی دیگر، این بیماری می تواند هزینه های زیادی را چه از طریق سیستم مراقبت های بهداشتی و چه از طریق غیبت از محل کار تحمیل نماید. مهمترین راه برای پیشگیری از این عوارض ، تشخیص و درمان زودرس بیماری می باشد. گرچه بیماری پوکی استخوان احتمال بهبودی بسیار کمی در سنین بالا تر از 30 سال دارد و با تجویز درمان دارویی خطر افزایش آنرا میتوان کاهش و با مراقبتهای ویژه میتوان از اثرات سوء آن پیشگیری نمود.

  تراکم ماده معدنی استخوان با احتمال خطر شکستگی به خوبی مرتبط است و این ازریابی بدون هیچگونه ناراحتی برای بیمار قابل انجام می باشد، اگر چه روش های متعددی برای بررسی BMD وجود دارد ، بهترین شیوه رایج DEXA می باشد ، انجام این تست با دستگاههای کاملا" مجهز ، بهره گیری از پرسنل با تجربه و متخصصینی که در تفسیر نتایج متبحر باشند این بررسی را ارزشمند می سازد.

Image

روشهای مختلف دانسیتومتر استخوان

سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری استخوان نام روشی است که با استفاده از آن می‌توان سختی و درجه محکم بودن استخوانهای بدن را تعیین کرد.

روشهای مختلف و تکنیکهای زیادی برای اندازه گیری پوکی استخوان وجود دارد.

1- SPA روش استفده از تک انرژی گاما ( روشی منسوخ شده)

2-  SXA روش استفاده از تک انرژی ایکس(روش منسوخ شده)

3- QUS روش استفاده از امواج اولتراسوند ( بیشتر جهت غربالگری استفاده میشود و در ایران واردات دستگاههایی با این تکنیک ممنوع شده است)

4- EXAروش استفاده از انرژی اشعه ایکس جهت اسکن نواحی پاشنه پا و آرنج دست  (روشی است برای غربالگری و ممنوعیت ورود دارد)

5- DEXA Cone Beam روش استفاده از دو انرژی اشعه ایکس و تک اکپوز برای اسکن انگشتان دست ( این روش نیز ممنوعیت ورود توسط وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ایران را دارد)

6 – QCT روشی دقیق توسط دستگاه سیتی اسکن و فقط تراکم استخوان را از روی کمر (SPINE) انجام میدهد ولی بدلیل هزینه بسیار بالا و محدود انجام این تکنیک توسط دستگاههای سیتی اسکن (در ایران فقط بیمارستان امام خمینی این آپشن را روی دستگاهش دارد و کسی با آن کار انجام نمیدهد.

7 – FAN Beam و  DEXA Pencil Beam  ولی بهترین روشهای انجام سنجش تراکم استخوان و معمولا از سه ناحیه Spine و  Femure و Forearm اسکن میگیرند و  از لحاظ ایمنی در مقابل خطر اشعه و دقت پاسخ از همه روشها دقیقتر است.

 DEXAکه مخفف عبارت Dual Energy X-ray Absorptiometry  است روشی است که از اشعه ایکس برای سنجش تراکم استخوان استفاده میکند.

Image

چه زمانی انجام آزمایش پوکی استخوان را توصیه میشود؟

از این روش تصویربرداری بیشتر در کسانی استفاده میشود که در معرض خطر ابتلا به استئوپروز یا پوکی استخوان هستند. پوکی استخوان در ابتدا هیچ علامتی ندارد ولی میتواند موجب افزایش احتمال خطر شکستگی استخوان شود. علاوه بر این می توان برای بیمارانی که در معرض ابتلا به چاقی هستند هم از این روش استفاده نمود. و بطور کلی در شرایط زیر توصیه میشود که از تست دانسیتومتری استخوان یا سنجش تراکم استخوان استفاده شود.

  1. اگر ديابت نوع يك(ديابت جوانان يا وابسته به انسولين) يا بيماريهاي كبدي، كليوي يا سابقه استئوپروز داريد.
  2. اگر بيماريهاي تيروئيدي مثل هيپرتيروئيديسم داريد.
  3. اگر بيماريهاي پاراتيروئيدي مثل هيپرپاراتيروئيديسم داريد.
  4. اگر سابقه شكستگي بعد از يك ضربه كاملا ملايم داشته ايد.
  5. اگر شواهدي از شكستگي مهره اي يا ديگر نشانه هاي استئوپروز در X-Ray مشاهده شده است.
  6. اگر خانمي يائسه باشد و از استروژن استفاده نمي كند.
  7. اگر سابقه مادرزادي يا شخصي در شكستگي لگن خاصره يا كشيدن سيگار داشته باشد.
  8. اگر خانمي يائسه با قدي بلند يا لاغر باشد.
  9. اگر مردي با كاهش تراكم استخوان باشد.
  10. اگر از داروهايي كه باعث كاهش تراكم استخوان مي شود استفاده مي كنيد مثل كورتيكواستروئيد ،Prednisone ، داروهاي ضد صرع مثل Dilantin و barbiturates و يا داروهاي با دز بالا براي تيروئيد
  11. اگر خانم‌هستید و بالای 65 سال سن دارید
  12. اگر آقا هستید و  بالای ۷۰ سال سن دارید
  13. اگر مبتلا به بیماری هایی مانند روماتیسم مفصلی یا سلیاک
  14. اگر بسیار لاغر هستید(BMI کمتر از 19)
  15. اگر بسیار چاق هستید(BMI بیشتر از30)
Image

روش اندازه گیری BMD

در اکثر دستگاههای تشخیصی مانند رادیولوژی، سونوگرافی، سیتی اسکن و... بررسی تشخیص بیماری از روی یک تصویر صورت میگیرد اما در دستگاه سنجش تراکم استخوان تصویر گرفته شده از دستگاه ارزش تشخیصی برای اندازه گیری پوکی استخوان ندارد در این دستگاه پوکی استخوان بر اساس مقایسه تراکم استخوان یک فرد با یک جامعه آماری از افراد سالم مشخص و تعیین میگردد.

پوکی استخوان یک واحد مشخص نیست و برای تعیین آن نیاز به بررسی مقایسه فرد بیمار با گروه افراد سالم میباشد.

بدلیل اینکه تراکم استخوان با بیشتر شدن سن کمتر میشود قیاس را بر این گزاشتند که بررسی با فرد سالم در هر  دهک سنی خودش باشد یعنی دهک های سنی 20-30 سال ، 30-40، 40 -50، 50-60، 60-70، 70-80، 80-90 و 90-100 سال را دسته بندی کردند و بدلیل اینکه تراکم (چگالی) استخوان هر فرد سالم با فرد سالم دیگر فرق میکند سازمان بهداشت جهانی توسط شعباتش در کشورهای مختلف و با همکاری سازمانهای تحقیقاتی در آن کشورها با جمع آوری اطلاعات کامل از افراد سالم هر منطقه جغرافیایی و نژاد در قالب یک بانک اطلاعاتی جامعه آماری ازفراد سالم را بررسی و میانگین گیری و با شاخص آماری انحراف معیار (SD) در اختیار شرکتهای تولید کننده دستگاههای سنجش تراکم استخوان دادند.

دستگاههای سنجش تراکم استخوان برای تعیین پوکی استخوان از دو شاخص اصلی استفاده مینمایند

1- T-SCORE

2- Z-SCORE

لازم به ذکر است که در محاسبه BMD  سن،ملیت،جنس،قد و وزن بیمار بسیار مهم می باشد.